મારે ક્યારે જોઈએ ફ્લોસ? પહેલાં બ્રશિંગ અથવા બ્રશ કર્યા પછી? દરરોજ કે અઠવાડિયામાં એકવાર? મારે મારી જીભ કેટલી વાર સાફ કરવી જોઈએ? જમ્યા પછી કે દિવસમાં એકવાર? જ્યારે તમે તમારા હાથમાં બ્રશ લઈને અરીસાની સામે ઊભા રહો છો ત્યારે તમારા મગજમાં અસંખ્ય પ્રશ્નો ઉઠે છે. જેમ અરીસો ગંદો હોય ત્યારે તે કેવી રીતે ધુમ્મસ પામે છે તે જ મોં માટે સાચું છે કારણ કે "મોં એ શરીરનો અરીસો છે" કહેવાય છે.

જો મૌખિક પોલાણ યોગ્ય રીતે જાળવવામાં ન આવે તો વિવિધ રોગો શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ પર હુમલો કરવાનું સરળ બનાવે છે. વધુ પડતું કરવું અને ઓછું કરવું બંને તમારા દાંત અને પેઢાને અસર કરી શકે છે. તેથી એવું કહેવું ખોટું નથી કે દરેક વ્યક્તિએ તેમના દાંત અને પેઢાંની સુખાકારી જાળવવા માટે સામાન્ય ડેન્ટલ પ્રિસ્ક્રિપ્શનનું પાલન કરવું જોઈએ.

તમારા ડેન્ટલ હાઇજીન શાસનની ઘટનાક્રમ પણ એટલી જ મહત્વપૂર્ણ છે. આપણામાંના મોટાભાગના લોકો સવારે ઉઠીએ ત્યારે જ બ્રશ ઉપાડતા હોઈ શકે છે. પરંતુ બ્રશિંગ ત્રીજા સ્થાને છે. તમે શરૂઆત કરો તેલ ખેંચીને, પછી તમારા દાંતને ફ્લોસ કરો, બ્રશ કરો, તમારી જીભ સાફ કરો અને છેલ્લે પાણી અથવા માઉથવોશથી કોગળા કરો.

કેટલીક મૂળભૂત ભલામણો છે જે દરેક વ્યક્તિ શ્રેષ્ઠ મૌખિક સ્વાસ્થ્ય માટે અનુસરી શકે છે, ભલે ચોક્કસ દાંતના પ્રિસ્ક્રિપ્શનો વ્યક્તિગત સંજોગોના આધારે બદલાઈ શકે. સૌપ્રથમ અને અગ્રણી, કોઈપણ અસાધારણતાને શક્ય તેટલી વહેલી તકે ઓળખવા અને સારવાર માટે નિયમિત દાંતની સફાઈ અને પરીક્ષાઓ કરાવવી મહત્વપૂર્ણ છે. દાંતમાં સડો અને પેઢાના રોગને નિયમિત મૌખિક સ્વચ્છતાના નિયમોનું પાલન કરીને ટાળી શકાય છે જેમાં ફ્લોરાઇડ ટૂથપેસ્ટનો ઉપયોગ, દરરોજ ફ્લોસિંગ અને માઉથવોશનો સમાવેશ થાય છે. વધુમાં, મૌખિક આરોગ્યને સંતુલિત આહાર દ્વારા ટેકો મળે છે જેમાં ખાંડયુક્ત અને એસિડિક ખોરાક ઓછો હોય છે. તમાકુનો ત્યાગ અને મધ્યમ આલ્કોહોલનો ઉપયોગ અન્ય પરિબળો છે જે એકંદર મૌખિક સ્વાસ્થ્યને સુધારે છે. છેલ્લું પરંતુ ઓછામાં ઓછું નહીં, મૌખિક ઇજાને ટાળવા માટે રમતગમતમાં વ્યસ્ત હોય ત્યારે માઉથગાર્ડ્સ અને અન્ય સલામતી ગિયરનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.

તેલ ખેંચવા સાથે મોં માટે સવારનો યોગ

આ એક જૂની પદ્ધતિ છે જ્યાં બ્રશની શોધ પહેલાં, બેક્ટેરિયાની સંખ્યા ઘટાડવા માટે મૌખિક પોલાણમાં તેલ ફ્લશ કરવામાં આવતું હતું. તેલ તલના તેલથી લઈને સૂર્યમુખી તેલથી લઈને નાળિયેર તેલ સુધી હોઈ શકે છે. આ તેલનો એક ચમચો મોંમાં લઈ શકાય અને દિવસમાં એક વખત લગભગ 10-15 મિનિટ સુધી દરરોજ વ્હાલ કરી શકાય. નવા નિશાળીયા માટે કે જેઓ આ પદ્ધતિથી ટેવાયેલા નથી તેઓ 5 મિનિટથી પ્રારંભ કરી શકે છે અને તેથી સમયાંતરે આ સમયગાળો વધારી શકે છે.

બ્રશ કરતાં પહેલાં તેલ ખેંચવું જોઈએ અને સવારે ખાલી પેટે કરવું જોઈએ. આ પદ્ધતિ ઈન્ટરડેન્ટલ સ્પેસ અને મોંના દરેક ખૂણે જ્યાં બ્રશ યોગ્ય રીતે પહોંચી શકતું નથી ત્યાં હાજર બેક્ટેરિયાને દૂર કરીને મદદ કરે છે. કરેલા અભ્યાસો અનુસાર, જ્યારે થૂંકેલું તેલ દૂધિયા અને પાતળું અસંગત બને છે ત્યારે પદ્ધતિ યોગ્ય રીતે કરવામાં આવે છે કે નહીં તે જાણી શકાય છે.

તેલને ચક્કર મારવાથી, તે સ્ટ્રેપ્ટોકોકસ મ્યુટન્સ નામના બેક્ટેરિયાની સંખ્યા ઘટાડે છે, પેઢાની બળતરા, અને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે ખરાબ શ્વાસ. શુષ્ક મોં અને ફાટેલા હોઠમાં પણ તેલ ખેંચવું ફાયદાકારક છે. જો કે બીજી તરફ, તે 5 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોમાં સંપૂર્ણપણે બિનસલાહભર્યું છે. જો તે યોગ્ય રીતે અને નિયમિત રીતે કરવામાં આવે તો તેના ફાયદા ચોક્કસ જોઈ શકાય છે. જો તમને પરંપરાગત માઉથવોશનો પૌષ્ટિક વિકલ્પ મળી રહ્યો હોય તો તમે તેલ ખેંચવાનો પ્રયાસ કરી શકો છો.

ફ્લોસ વડે તમારા દાંતની વચ્ચે આવો

પ્લાક એ એક સ્તર છે જે સમય જતાં દાંત પર બને છે અને આ સ્તરને દૂર કરવું અત્યંત મહત્ત્વનું છે કારણ કે તે પાછળથી અમુક સમય માટે દાંત પર પોલાણનું કારણ બની શકે છે. ફ્લોસ એ મીણવાળી અથવા સ્વાદવાળી સ્ટ્રીંગ હોઈ શકે છે જેનો ઉપયોગ આંતરડાંની જગ્યાઓને સાફ કરવા માટે થાય છે જ્યાં ખોરાક હોઈ શકે છે. ફ્લોસનો મૂળભૂત ઉપયોગ આ વિસ્તારમાં ખોરાકના કણો અને તકતીને સાફ કરવા અને તેને દૂર કરવાનો છે. એવી વ્યક્તિઓ માટે આગ્રહણીય છે કે જેમની પાસે આંતરડાંની ચુસ્ત જગ્યાઓ છે અને આ વિસ્તારમાં ખોરાક રાખવાનું વધુ વલણ ધરાવે છે. આંગળીઓની આસપાસ વીંટાળેલા 12-18-ઇંચના ફ્લોસનો ઉપયોગ કરવાની અને દાંતની જગ્યાઓ વચ્ચે ઉદારતાપૂર્વક ઉપયોગ કરવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે.

ફ્લોસિંગનો વધુપડતો ઉપયોગ દાંત અને પેઢાની નજીકના વિસ્તાર વચ્ચેના અંતરમાં પરિણમી શકે છે. ઓવર ફ્લોસિંગ પણ પેઢામાં બળતરા કરી શકે છે અને બળતરા (જીન્ગિવાઇટિસ) તરફ દોરી શકે છે. ફ્લોરાઈડેટેડ ફ્લોસ ફ્લોરાઈડના સ્ત્રોત તરીકે કાર્ય કરે છે જે બદલામાં દાંતને મજબૂત કરવામાં અને સડો અટકાવવામાં મદદ કરે છે. ફ્લોસિંગ હેઠળ અથવા બિલકુલ નહીં ફ્લોસિંગ આખરે દાંતના પોલાણને આમંત્રણ આપશે.

તમારા દાંતને બ્રશ કરતા પહેલા ફ્લોસ કરવાથી દાંતની વચ્ચે પ્લાક અને ટાર્ટર બને છે જેથી જ્યારે તમે ફ્લોરાઈડેટેડ ટૂથપેસ્ટનો ઉપયોગ કરીને તમારા દાંતને બ્રશ કરો છો, ત્યારે ફ્લોરાઈડ દાંતની વચ્ચેની જગ્યાઓ સુધી પહોંચે છે અને તેમની વચ્ચેના પોલાણને થતા અટકાવે છે. ફ્લોસિંગ પછી બ્રશ કરવાથી બાકીનો કચરો અને દાંત વચ્ચે અટવાયેલો ખોરાક પણ સાફ થઈ જાય છે જે ફ્લોસ કરતી વખતે છોડી શકાય છે.

તમારા દાંત સાફ કરવું ત્રીજા સ્થાને આવે છે

તેલ ખેંચ્યા પછી અને ફ્લોસિંગ કર્યા પછી તમારા દાંતને બ્રશ કરવાથી આખા મોંમાંથી બાકી રહેલા તમામ ખાદ્ય કણો, બેક્ટેરિયા પ્લેક અને કેલ્ક્યુલસને સાફ કરવામાં મદદ મળે છે. એકને તેમના દાંત સાફ કરવા માટે બોજારૂપ લાગે છે, પરંતુ બીજી તરફ બ્રશ કરવું મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે દાંતની સપાટી પર બનેલા બેક્ટેરિયાના સ્તરને તોડવામાં મદદ કરે છે. અમેરિકન ડેન્ટલ એસોસિએશન મુજબ, વ્યક્તિએ ઓછામાં ઓછા બે મિનિટ માટે બે વાર બ્રશ કરવું જોઈએ.

દિવસમાં 2 થી વધુ વખત તમારા દાંતને બ્રશ કરવાથી દાંતની સંવેદનશીલતા અને પીળા દાંત પડી શકે છે. તમે જેટલું વધુ બ્રશ કરો છો, તેટલું વધુ દાંત પહેરે છે. એ જ રીતે દિવસમાં માત્ર એક વાર બ્રશ કરવું પૂરતું નથી અને પરિણામે મૌખિક સ્વચ્છતામાં ચેડાં થાય છે. તેથી સવારે અને સૂતા પહેલા તમારા દાંત સાફ કરવા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

બ્રશિંગ વિશેની સૌથી સામાન્ય ગેરસમજ છે “ધ સખત ટૂથબ્રશ દાંતને વધુ સારી રીતે બ્રશ કરવામાં આવે છે અને વધુ સફેદ દાંત દેખાય છે” આના પ્રતિરૂપ બ્રશના બરછટ વધુ કઠણ હોય છે અને દાંત પહેરવાથી દંતવલ્કનું સ્તર ધોવાઇ જાય છે. તેથી, નરમ બરછટનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ જે દાંત પર સરળ હોય.

દર ત્રણ-ચાર મહિને ટૂથબ્રશ બદલવો જોઈએ અથવા બરછટ ઊગવા લાગે કે તરત જ બદલવું જોઈએ. જો બરછટ ભડકેલી હોય તો તે દાંતની આંતરડાંની જગ્યાઓ સુધી પહોંચવાનો કોઈ રસ્તો નથી અને તેથી અસરકારક બ્રશિંગ થશે નહીં.

જો બ્રશિંગ અને બરછટની દિશા યોગ્ય ન હોય તો આનાથી દાંતમાં ઘર્ષણ થઈ શકે છે જે સંવેદનશીલ દાંતમાં પરિણમશે અને થોડા સમય પછી અંદરના મૂળને પણ બહાર કાઢશે. બ્રશ કરવાથી ગાલ, જીભ અને મોં (તાળવું) ની છત સાફ કરવામાં પણ મદદ મળે છે. ત્રણ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકોને માતાપિતાની સહાયતા હોવી જોઈએ અને ટૂથપેસ્ટના ચોખાના દાણાનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ જે આંગળીના બ્રશ પર લગાવવામાં આવે છે.

હજુ વધુ સફાઈ કરવાનું બાકી છે

જો કોઈ વ્યક્તિએ તેમના દાંત બે વાર બ્રશ કર્યા હોય, તો પણ શ્વાસની દુર્ગંધ હજી પણ હાજર હોવાની સંભાવના હોઈ શકે છે. આવું થઈ શકે છે કારણ કે જીભ દરરોજ યોગ્ય રીતે સાફ કરવામાં આવતી નથી. અસંખ્ય વખત કોઈએ નોંધ્યું છે કે વ્યક્તિની જીભ પર સફેદ પડ હોય છે, જે ખૂબ જ ખરાબ લાગે છે. જીભને યોગ્ય રીતે સાફ કરવામાં ન આવે ત્યારે ઓવરટાઇમ બેક્ટેરિયા અને ખોરાકના કચરાના સંચયને કારણે આ સ્તર બને છે. લાંબા સમય સુધી રહ્યા પછી આ કણો શ્વાસની દુર્ગંધ માટેનું કારણ બની શકે છે. તમે તમારા શ્વાસની દુર્ગંધનું સાચું કારણ શોધવા માટે શિકાર પર જઈ શકો છો અને તેનું કારણ તમારી જીભ સાફ કરવામાં નિષ્ફળતા હોઈ શકે છે.

તમારા દાંત સાફ કર્યા પછી દરરોજ બે વાર તમારી જીભને સાફ કરવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે કારણ કે આ જીભ પર બેક્ટેરિયાના વિકાસની ઘટનાઓને ઘટાડે છે. તમારી જીભને પાછળથી સાફ કરીને શરૂઆત કરો અને તેને છેડા તરફ ઉઝરડો. તમારી જીભને વધુ પડતી સાફ કરવાથી તમે ક્યારેય ખોટું ન કરી શકો. પણ હા! તેને ઓછું કરવું અથવા તેને સંપૂર્ણપણે છોડી દેવાથી તમને શ્વાસની દુર્ગંધ અને ખરાબ મૌખિક સ્વચ્છતાનો ખર્ચ થઈ શકે છે અને તેના પરિણામો છે.

તમે લગભગ ત્યાં જ છો

છેલ્લે, તમારા મોંને ખરાબ બેક્ટેરિયાથી 100% મુક્ત રાખવા માટેના તમામ પગલાં પૂર્ણ કર્યા પછી દરરોજ તમારા મોંને પાણી અથવા નોન-આલ્કોહોલિક માઉથવોશથી કોગળા કરો. તમારા મોંને સ્વચ્છ રાખવા માટે આ બધી ટિપ્સ સાથે, ડેન્ટિસ્ટની મુલાકાત પણ મહત્વપૂર્ણ છે. આ ડેન્ટલ પ્રિસ્ક્રિપ્શન દાંતમાં સડો થવાની સંભાવનાને ઘટાડી શકે છે અને તમારી દાંતની સમસ્યાઓ દૂર કરી શકે છે. બીજી બાજુ, જો તમારા દાંતમાં સડો શરૂ થયો હોય તો તમારે દાંતના નુકશાનને રોકવા માટે દંત ચિકિત્સકની મુલાકાત લેવી પડશે.

હાઈલાઈટ્સ

• તમારી મૌખિક પોલાણ એ તમારા એકંદર સ્વાસ્થ્યનું પ્રતિબિંબ છે
• દરરોજ સવારે 10-15 મિનિટ માટે તેલ ખેંચવાની શરૂઆત કરો.
• દિવસમાં બે વાર બે મિનિટ માટે બ્રશ કરો
• કોઈપણ બાકી રહેલા ખોરાકના કણો અથવા તકતીને દૂર કરવા માટે દાંત વચ્ચે પહોંચવા માટે દરરોજ એકવાર તમારા દાંતને ફ્લોસ કરો
• તમારા મૌખિક સ્વચ્છતા શાસનના બીજા છેલ્લા પગલા તરીકે તમારી જીભને દરરોજ બે વાર ઉઝરડા કરો. જો શક્ય હોય તો જમ્યા પછી જીભને ચીરી નાખવાની આદત રાખો.
• છેલ્લે તે બધા કોગળા.
• તમારા દાંતની સ્વચ્છતાના આ 5 પગલાંને યોગ્ય ક્રમમાં અનુસરો.